A problemática lingüística na Wikipedia

De sobra é conhecido o problema que tenhem certos “españoles de bien” coas diferentes línguas do Estado Espanhol. Para algúns, so o castelhano, ao que adoitam a referirse como “español”, debe primar sobre as demáis línguas como a língua común. Esta mensagem, histórica de partidos ultranacionalistas espanhóis e fascistas é atualmente defendida polo PP, Democracia Nacional, UPyD, etc.
Já algumha vez falei aquí de como a direita tem dominada a rede e as súas garras chegam a tódalas redes sociáis e comunidades, que a esquerda está na rúa e que quanto máis poder adquisitivo máis acesso a internet se tem. Bom, pois a Wikipedia nom podía ser umha excepçom, e já o vimos coa archi-conhecida censura a Rebelion.org ou os mil intentos por manipulâ-la entrada de Fidel Castro ou Hugo Chávez.
Recordemos que a Wikipedia parte dumha iniciativa com funcionamento democrático para fazer umha enciclopédia colaborativa acessível a todo o mundo. Aquí todos podem registrarse e editar, e ademáis tem os seus proprios mecanismos que regulam o seu funcionamento. O problema, esta vez, é co tema lingüístico, e é que como a gram maioría de usuários som de territórios castelhano-falantes e de tendência política centralista e ultranacionalista espanhola, tenhem dominado o projecto e definem políticas increívelmente vergonhentas sobre certos temas. E é que… ¿cómo é possível que tódolos topónimos dos lugares com língua co-oficial de Espanha estém na súa forma franquista? Tódolos povos de Galiza, Catalunya ou o País Basco estám nas formas castelhanizadas polo dictador, así que, podemos atoparnos aberracões como “Mujía” em lugar de Muxía, ou “Sangenjo” em vez de Sanxenxo. ¿Por qué nom manter a de “El Ferrol del Caudillo” para designar a Ferrol? Esta creo que sería moi evidente.
Temos que lembrar, que atualmente já está estabelecido na nossa legislaçom que as únicas formas oficiáis sejam as definidas democraticamente polos povos, así que toda esta toponímia franquista já deixou de ser oficial. Em casos como Xinzo de Limia, o proprio povo já desterrou a forma franquista “Ginzo de Limia” no 1975 numha votaçom.
Hoje em día, em certas fontes, nas que estes editores da Wikipedia dizem basearse, séguem-se recolhendo várias formas tradicionáis, entre as quáis estám algumhas castelhanizacões junto às oficiáis e atuáis, e isto é comprensível em casos como os de A Coruña e Ourense, aos que muitos espanhóis séguem-se a refirir como La Coruña e Orense, e é comprensível dado que há gente que as segue a utiliçar ou inclusive por razões históricas. Iso sí, estas fontes, como o Diccionario Panhispánico de Dudas deijam claro que se lhe da prioridade à forma oficial e vigente, pero na Wikipedia sempre definem a súa prioridade sobre a forma tradicional e castelhana. As vezes, inclusive quando nem sequera se recolhe nestas fontes por total desuso, chégalhes com que haja algúm documento histórico que acredite que a forma tenha estado vigente nalgúm breve periodo de tempo no passado.
Também se fam ouvídos sordos quando se lhes dam outros critérios como o grado de uso de cada forma, que no caso de Xinzo de Limia ou Rianxo nom tem discussóm já que as formas franquistas nom as utiliça ninguem e algumhas inclusive nom se escuitarom nunca. E é que, ao buscar em qualquer méio informaçom sobre estes sítios, é realmente difícil atopar algo útil sobre eles se nom o fazemos buscando polo nome oficial e legal.
Fazede umha búsqueda em Google dos povos de Sanxenxo, Rianxo, Boimorto, Niñodaguia, Viveiro e Laxe. Podedes atopar mil e umha páginas de turismo, alojamentos, cultura, informaçom, notícias, etc. Logo fazede umha búsqueda cos seus correspondentes nomes franquistas, é dizer, ‘Sangenjo’, ‘Rianjo’, ‘Buey Muerto’, ‘Niño de la guía’, ‘Vivero’ e ‘Lage’. Podedes ver que o número de resultados de cada opçom é notavelmente inferior e que quase nom há informaçom que nos poida resultar útil. Inclusive se um neno quere atopar informaçom dum determinado povo para um trabalho do colêgio, nom se poderá fiar da Wikipedia e possívelmente sea objecto de mofa na súa classe.
Pero em fin. Já vemos que, a sociedade evoluciona e avança, e sem embargo a Wikipedia segue anclada no passado com respeito a este tema. Um projecto que se dí colaborativo, democrático e social, e a realidade é que se saltam à toreira a legislaçom vigente, lhe faltam o respeito aos cidadáns de todos estes povos, pasam do topónimo máis utiliçado e nom atendem a ningúm tipo de razões.
Pero eu ténhoo claro. A língua é algo que compete aos seus falantes e a súa defessa lhes corresponde a eles, e se a Wikipedia está como está, é porque falta gente concienciada que debata as súas propostas, que participe nas votacões para cambiar as políticas internas do projecto, que colabore e aporte. Como sempre digo, ninguém luitará polas mulheres se nom se fam feministas, ninguem acabará co racismo se os discriminados nom protestan. Ninguém defenderá aos trabalhadores se nom se organiçam para exigir umhas condicões dignas e confíam essa tarea a uns representantes. Tampouco ninguém defenderá aos galegos, catalans e bascos se estes no se organiçam em movimentos político/sociáis que defendam a súa cultura e a súa língua, e estas políticas, nom debem ser localistas e debem de estabelecerse em tódolos frentes, e este é um máis.
Temos que colaborar tódos aqueles que tenhamos um idioma minoriçado: galegos, cataláns, bascos, asturianos… Nom fai falta ser nacionalista nem político, so ter um pouco de amor proprio e de desejo de que se respeite a vontade popular, e neste caso, so fai falta registrarse na Wikipedia e defender o teu idioma e o respeito polo teu povo. Logo virá o apoio solidário, pero primeiro debemos movernos nós.
Versión en castellano:
La problemática lingüística en Wikipedia
De sobra es conocido el problema que tienen ciertos “españoles de bien” con las diferentes lenguas del Estado Español. Para algunos, solo el castellano, al que se suelen referir como “español”, debe primar sobre las demás lenguas como la lengua común. Este mensaje, histórico de partidos ultra-nacionalistas españoles es actualmente defendido por el PP, Democracia Nacional, UPyD, etc.
Ya alguna vez hice mención aquí a como la derecha tiene dominada la red y sus garras llegan a todas las redes sociales y comunidades, que la izquierda está en la calle y que cuanto más poder adquisitivo más acceso a internet se tiene. Bueno, pues la Wikipedia no podía ser una excepción, y ya lo vimos con la archi-conocida censura a Rebelion.org o los mil intentos por manipular la entrada de Fidel Castro o Hugo Chávez.
Recordemos que la Wikipedia parte de una iniciativa con funcionamiento democrático para hacer una enciclopedia colaborativa accesible a todo el mundo. Aquí todos pueden registrarse y editar, y además tiene sus propios mecanismos que regulan su funcionamiento. El problema, esta vez, es con el tema lingüístico, y es que como la gran mayoría de usuarios son de territorios castellano-hablantes y de tendencia política centralista y ultra-nacionalista española, tienen dominado el proyecto y definen políticas increíblemente vergonzosas sobre ciertos temas. Y es que… ¿cómo es posible que todos los topónimos de los lugares con lengua co-oficial de España estén en su forma franquista? Todos los pueblos de Galicia, Cataluña o el País Vasco están en las formas castellanizadas por el dictador, así que, podemos encontrarnos aberraciones como “Mujía” en lugar de Muxía, o “Sangenjo” en vez de Sanxenxo. ¿Por qué no mantener la de “El Ferrol del Caudillo” para designar a Ferrol? Esta creo que sería muy evidente.
Tenemos que recordar, que actualmente ya está establecido en nuestra legislación que las únicas formas oficiales sean las definidas democráticamente por los pueblos, así que toda esta toponimia franquista ya ha dejado de ser oficial. En casos como Xinzo de Limia, el propio pueblo ya desterró la forma franquista “Ginzo de Limia” en 1975 en una votación.
Hoy en día, en ciertas fuentes, en las que estos editores de Wikipedia dicen basarse, se siguen recogiendo varias formas tradicionales, entre las cuales están algunas castellanizaciones junto a las oficiales y actuales, y esto es comprensible en casos como los de A Coruña y Ourense, a los que muchas personas se siguen refiriendo como La Coruña y Orense, y es comprensible dado que hay gente que sigue utilizándolas o incluso por razones históricas. Eso sí, estas fuentes, como el Diccionario Panhispánico de Dudas dejan claro que se da prioridad a la forma oficial y vigente, pero en la Wikipedia siempre definen su prioridad sobre la forma tradicional y castellana. A veces, incluso cuando ni siquiera se recoge en estas fuentes por total desuso, les basta con que haya algún documento histórico que acredite que la forma haya sido vigente en algún breve periodo de tiempo en el pasado.
También se hacen oídos sordos cuando se les dan otros criterios como el grado de uso de cada forma, que en el caso de Xinzo de Limia o Rianxo no tiene discusión ya que las formas franquistas no las utiliza ni dios y algunas incluso no se escucharon nunca. Y es que, al buscar en cualquier medio información sobre estos sitios, es realmente difícil encontrar algo útil sobre ellos si no lo hacemos buscando por el nombre oficial y legal.
Haced una búsqueda en Google de los pueblos de Sanxenxo, Rianxo, Boimorto, Niñodaguia, Viveiro y Laxe. Podréis encontrar mil y una páginas de turismo, alojamientos, cultura, información, noticias, etc. Luego haced una búsqueda con sus correspondientes nombres franquistas, es decir, Sangenjo, Rianjo, Buey Muerto, Niño de la guía, Vivero y Lage. Podréis ver que el número de resultados de cada opción es notablemente inferior y que casi no hay información que nos pueda resultar útil. Incluso si un niño quiere encontrar información de un determinado pueblo para un trabajo del colegio, no se podrá fiar de la Wikipedia y posiblemente sea el hazmerreír-reír de su clase.
Pero en fin. Ya vemos que, la sociedad evoluciona y avanza, y sin embargo la Wikipedia sigue anclada en el pasado con respecto a este tema. Un proyecto que se dice colaborativo, democrático y social, y la realidad es que se saltan a la torera la legislación vigente, le faltan el respeto a los ciudadanos de todos estos pueblos, pasan del topónimo más utilizado y no atienden a ningún tipo de razones.
Pero yo lo tengo claro. La lengua es algo que compete a sus hablantes y su defensa les corresponde a ellos, y si la Wikipedia está como está, es porque falta gente concienciada que debata sus propuestas, que participe en las votaciones para cambiar las políticas internas del proyecto, que colabore y aporte. Como siempre digo, nadie luchará por las mujeres si no se hacen feministas, nadie acabará con el racismo si los discriminados no protestan. Nadie defenderá a los trabajadores si no se organizan para exigir unas condiciones dignas y confían esa tarea a unos representantes. Tampoco nadie defenderá a los gallegos, catalanes y vascos si estos no se organizan en movimientos político/sociales que defiendan su cultura y su lengua, y estas políticas, no deben ser localistas y deben de establecerse en todos los frentes, y este es uno más.
Tenemos que colaborar todos los que tengamos un idioma minorizado: gallegos, catalanes, vascos, asturianos… No hace falta ser nacionalista ni político, solo tener un poco de amor propio y de deseo de que se respete la voluntad popular, y en este caso, solo hace falta registrarte en la Wikipedia y defender tu idioma y el respeto por tu pueblo. Luego vendrá el apoyo solidario, pero primero debemos movernos nosotros.